impact van de crisis: uitdagingen en kansen (pt 2)
Eind september lanceerde cult! een bevraging onder haar leden over de impact van de coronacrisis op de huidige werking van cultuurhuizen en een vooruitblik naar uitdagingen en kansen op de langere termijn. In deel twee hebben we het over communicatie, de sector, het aanbod en de financiële situatie.
Deel 1 - over onzekerheid en flexibiliteit, mentaal welzijn en het publiek - kan je hier terugvinden.
communicatie
Qua communicatie heeft het digitale een grotere rol gekregen. In deze periode wordt door alle huizen extra aandacht besteed aan communicatie, met extra inspanningen om zowel aanbod als geldende maatregelen op een duidelijke manier te communiceren.
Terwijl de overgrote meerderheid in een normaal seizoen het aanbod bekend maakt met een gedrukte seizoensbrochure, houdt nu slechts 36% vast aan die formule. 16% maakt het aanbod dit seizoen uitsluitend digitaal bekend, anderen maken de combinatie tussen digitale en papieren communicatiekanalen. Een voordeel van het inzetten op digitale communicatie is de mogelijkheid om een nieuw publiek te bereiken, maar het omgekeerde geldt ook: mensen die hier minder vertrouwd mee zijn worden minder goed bereikt. Ook de frequentie van communicatie wordt aangepast: 36% maakt meteen de volledige programmatie voor het hele seizoen bekend, anderen frequenter (van halfjaarlijks tot maandelijks). De focus op digitale communicatie lijkt voor vele huizen wel een blijver te zijn.
Ook om duidelijk te communiceren naar het publiek over de maatregelen te volgen tijdens de voorstelling, wordt extra aandacht besteed aan communicatie. Vóór de voorstelling doen de meesten dit digitaal (algemeen via website, socials en via persoonlijke servicemails naar tickethouders). De informatie wordt ook vaak meegegeven bij inschrijving aan de balie en/of via een brief naar tickethouders. Tijdens de voorstelling zelf wordt er gebruik gemaakt van duidelijke pictogrammen, schermen in de zaal met extra informatie, voice-overs, extra stewards, … Hier wordt ook creatief mee omgegaan. OC ’t Waaigat in Zwijndrecht nam samen met de plaatselijke toneelvereniging een filmpje op om de maatregelen duidelijk te maken aan bezoekers en hen te laten weten waaraan ze zich mogen verwachten.
De boodschap in de communicatie is ook zeker belangrijk, met niet alleen de nadruk op de maatregelen. In cultuurcentrum Hasselt vertrekt hun communicatie steeds vanuit de gedachte ‘veilig en aangenaam’, die twee moeten steeds hand in hand gaan. De nadruk ligt op een aangename beleving en het weghalen van de vooroordelen dat het onveilig zou zijn.
sector
Verschillende mensen zien in deze crisis wel een samenhorigheidsgevoel in de bredere sector naar voren komen. Het engagement is groot en vaak worden er samen oplossingen gezocht voor problemen.
Langs de andere kant verlopen de contractonderhandelingen met artiesten en boekingskantoren vaak ook moeizaam. Langs aanbodzijde lijkt er weinig bereidheid te zijn om rekening te houden met de financiële impact aan de zijde van cultuurhuizen. Boekingskantoren communiceren al over het aanbod voor volgend seizoen, terwijl voor de meeste huizen de focus daar absoluut nog niet ligt. De vraag stelt zich ook of we met de pijnpunten die corona in de sector heeft blootgelegd (o.a. risicospreiding, contracten met freelancers), terug zomaar ‘back to normal’ kunnen gaan.
In het kader van contracten met artiesten/boekingskantoren en de vraag die werd gesteld om min. 30% van de uitkoopsom te betalen bij geannuleerde voorstellingen, merken we vooral dat het geen ja/nee-verhaal is. De focus ligt bij de meeste huizen wel op verplaatsen, het gesprek aangaan en fair practice.
31% voorziet geen enkele financiële compensatie, 43% geeft (meestal) wel een vorm van compensatie, 26% zet echt in op maatwerk en bekijkt contract per contract of er compromissen gevonden kunnen worden.
Cultuur heeft zich in deze crisis ook positief kunnen etaleren. Huizen hebben het gevoel dat ze hebben kunnen bewijzen dat ze het ‘goed’ doen. Mensen beseffen de noodzaak aan ontmoeting en culturele beleving.
aanbod
Nieuwe projecten moeten noodgedwongen on hold worden gezet en tijd voor extra’s is er op dit moment niet. Het presenteren van buitenlandse artiesten met de steeds veranderende spelregels, vormt ook een belangrijk pijnpunt.
Verschillende respondenten hebben schrik voor de impact op de diversiteit van het aanbod. Op de middellange termijn zorgen de vele verplaatsingen van voorstellingen voor minder plaats voor nieuwe producties. Ook is er de schrik dat sommige gezelschappen het financieel niet door deze crisis gaan trekken. Er is een bezorgdheid dat cultuurhuizen in de toekomst meer op veilig zouden spelen, waardoor niche-voorstellingen en nieuwe talenten minder kansen krijgen.
Kansen worden gezien in onder andere digitalisering. Het experimenteren met digitale kunstbeleving (livestreaming, kunstenaars die in opdracht werken om online te tonen, mengvormen tussen ‘live’ en digitaal, …) kwamen in een stroomversnelling. Ook een positieve noot die sommigen zien is dat de focus meer komt op het lokale, Belgische cultuurlandschap en op kleinschalige en unieke, gemeenschapsvormende projecten.
financiële situatie
Een grote uitdaging tijdens deze crisis is om de financiën niet volledig te laten ontsporen. De financiële impact speelt vooral op de (middel)lange termijn een grotere rol. Dit seizoen zijn er amper voorstellingen waarmee uit de kosten gekomen wordt. De vraag is hoe lang dit vol te houden valt. Ook is de vraag hoe lokale besturen budgetgewijs zullen omgaan met de impact van de crisis. 19% van de respondenten zegt op dit moment nood te hebben aan financiële ondersteuning.
